Εκτεχνητοποίηση της ακτογραμμής

Ποιες είναι οι πιέσεις που προκαλούνται από την εκτεχνητοποίηση των παράκτιων δήμων της Μεσογείου; Πώς να σχεδιάσετε και να διαχειριστείτε βιώσιμες μεσογειακές πόλεις;
Τομεακές προσεγγίσεις, συγκρούσεις συμφερόντων, οικονομική ανάπτυξη εις βάρος της προστασίας του περιβάλλοντος, μεταβαλλόμενες απαιτήσεις της κοινωνικής ζήτησης (τρόποι και ποιότητα ζωής, ηλιοτροπισμός) πολλαπλοί κανονισμοί (διαχείριση επιχειρήσεων και περιβάλλοντος).

Καθώς η αστικοποίηση εξελίσσεται στη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στη Νότια Ακτή, συνεχίζεται η τροποποίηση του εδάφους, λόγω ποικίλων χρήσεων γης με σημαντικές απώλειες και μη αναστρέψιμες ζημιές. Οι παράκτιοι δήμοι δεν διαχειρίζονται τις ακτές με βιώσιμο τρόπο και δεν είναι αρκετά αυστηροί και ενδελεχείς στην εφαρμογή των σχετικών πολιτικών. Σύμφωνα με τον ΕΟΧ «Ο πληθυσμός στις ακτές της Ευρώπης αυξάνεται συνεχώς, μερικές φορές ταχύτερα από ό,τι στις ηπειρωτικές περιοχές. Οι ακτές μετατρέπονται σε τεχνητές επιφάνειες με ακόμα πιο γρήγορο ρυθμό. Είναι ανάγκη να αποκτήσουμε περισσότερη γνώση για να κατανοήσουμε καλύτερα τί συμβαίνει με τις δομημένες περιοχές και τον πολεοδομικό σχεδιασμό στην Ευρώπη και να καθοριστούν ορισμένα κριτήρια και άλλα εργαλεία σχεδιασμού για να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη επέκταση » (ΕΟΧ, 2006). Σήμερα, αυτή η πίεση στις ακτές της Μεσογείου συνεχίζεται με πολλές επιπτώσεις όπως:

Υπερβολική χρήση φυσικών χώρων:

Υπάρχουν πολλές συγκρούσεις και ανταγωνισμός για τη χρήση φυσικών χώρων στο πλαίσιο του τουρισμού και της αναψυχής, εμπορικών, βιομηχανικών και γεωργικών δραστηριοτήτων.

Ανθρώπινος μετασχηματισμός και ανάπτυξη:

Απώλεια βιοποικιλότητας και μετασχηματισμός τοπίου, μη αναστρέψιμη ανάπτυξη, απώλεια ακεραιότητας και ταυτότητας, ευπάθεια από φυσικούς κινδύνους και κλιματική αλλαγή.

Εντατική ανάπτυξη πόρων:

Ως συνέπεια της αύξησης του πληθυσμού και των μεταναστευτικών ροών, οι φυσικοί πόροι συμπεριλαμβανομένων των ιχθυαποθεμάτων και του γλυκού νερού υφίστανται υπερεκμετάλλευση.

Απελευθέρωση αποβλήτων από ανθρώπινη δραστηριότητα:

Αυξημένη μόλυνση και δηλητηρίαση της χερσαίας και θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Αυξημένος όγκος αποβλήτων και απορριμμάτων και έλλειψη υποδομής για τη διαχείρισή τους.

Αλλαγές στις παραμέτρους ισορροπίας:

Βιολογικές ανισορροπίες και οικολογική μετατόπιση/μεταβολή, επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε μια εύθραυστη/τρωτή αλληλεπίδραση. Η ικανότητα του οικοσυστήματος να παρέχει αγαθά και υπηρεσίες μειώνεται (σχετίζεται με τη φθίνουσα βιοποικιλότητα). Οι υπόλοιποι φυσικοί και ημι-φυσικοί βιότοποι είναι κατακερματισμένοι. Αυξάνονται οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος σε αυτήν την αλληλεπίδραση.

Η χρήση γης και ο κατακερματισμός της είναι μια μακροπρόθεσμη αλλαγή που είναι σχεδόν αδύνατο να αντιστραφεί. Η αστικοποίηση είναι η κύρια αιτία της μείωσης των φυσικών και ημι-φυσικών οικοτόπων στην Ευρώπη (ΕΟΧ, 2015). Ωστόσο, η ευρωπαϊκή κοινωνία θέλει «γαλάζια ανάπτυξη», ιδίως για τον ναυτιλιακό τομέα. Η Οδηγία-Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική αποτελεί τη βάση για την πολιτική της ΕΕ για παραγωγικές, καθαρές και υγιείς θάλασσες και ωκεανούς έως το 2020. Αυτό πραγματοποιείται με την επίτευξη ή τη διατήρηση καλής περιβαλλοντικής κατάστασης έως το 2020, με τη δέσμευση ότι το κάθε οικοσύστημα και το θαλάσσιο περιβάλλον θα προσεγγίζεται κατόπιν ορθής διαχείρισης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Στην τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), συνιστώνται μέτρα άμβλυνσης για τις επόμενες δύο δεκαετίες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών που ενσωματώνουν τη συνύπαρξη περιοχών με υψηλή πυκνότητα κατοικιών και περιοχών με υψηλή πυκνότητα απασχόλησης. Οι προτεινόμενες λύσεις περιλαμβάνουν την ενίσχυση της ανάπτυξης μικρών παράκτιων πόλεων ως εστιακών σημείων, καθώς και την παρακολούθηση και τον έλεγχο των παράκτιων αστικοποιήσεων και επεκτάσεων.

Οι προτεινόμενες λύσεις που παρέχουν υπηρεσίες αστικού οικοσυστήματος κι έτσι συμβάλλουν στη μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε θέματα κλιματικής αλλαγής και βιώσιμης ανάπτυξης στις παράκτιες πόλεις είναι:

Αύξηση και ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πόλεων:

Εφαρμογή διαδικασιών αστικής προσαρμογής και βιώσιμης διαχείρισης (γεωγραφική ολοκλήρωση, θεματική ολοκλήρωση, εφαρμογή θεσμικών μέσων, συμμετοχική, ολοκληρωμένη και βιώσιμη διαχείριση).

Κοινωνικοοικονομική συνοχή:

Προσέγγιση και συμμετοχή όλων των κατηγοριών και παραγόντων για συντονισμένη διαχείριση σε όλα τα επίπεδα και για όλους τους τομείς. Πολιτική βούληση και εθνικές στρατηγικές.

Εκσυγχρονισμός μεγάλης κλίμακας του βιομηχανικού τομέα:

Αντικατάσταση τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας με τις καλύτερες διαθέσιμες και πρόσθετες καινοτομίες. Συνεργατικές δραστηριότητες μεταξύ εταιρειών και μεταξύ τομέων που μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση πρώτων υλών και ενέργειας. Κοινή χρήση υποδομών, πληροφοριών, χρήσης ενέργειας.

Προώθηση της βιώσιμης αστικοποίησης:

Κατασκευή πράσινων κτιρίων, εξωραϊσμός ανοιχτών και πράσινων δημόσιων χώρων, «μπλε υποδομές».

Βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων:

Ενίσχυση και ανάπτυξη τομέων επεξεργασίας και ανακύκλωσης αποβλήτων. Μείωση των αποβλήτων, αύξηση της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και την ανάκτησης ενέργειας.

Κανονισμοί και σχεδιασμός:

Λήψη αποφάσεων κατόπιν αξιολόγησης των μακροπρόθεσμων εξελίξεων. Εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών (ICZM).
Η διαχείριση με έμφαση στο οικοσύστημα παραμένει το κλειδί για την εξασφάλιση των οικοσυστημικών υπηρεσιών και των ωφελειών τους (ΕΟΧ, 2015). Αυτή η μέθοδος διαχείρισης προβλέπεται να καταπολεμήσειτα αποτελέσματα των πολλών υφιστάμενων πιέσεων. Το ICZM είναι ακριβώς ένα από τα εργαλεία που οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων πρέπει να αξιοποιήσουν και να εφαρμόσουν στην πράξη. Η κύρια πρόκληση είναι να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα των παράκτιων οικοσυστημάτων και, συνεπώς, η κοινωνική ανθεκτικότητα των μεσογειακών κοινοτήτων.

Ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιων ζωνών (ICZM), ένα εργαλείο διακυβέρνησης παράκτιων περιοχών για αειφόρο ανάπτυξη.

Η ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών είναι μια δυναμική διαδικασία που φέρνει μαζί την κυβέρνηση και την κοινωνία, την επιστήμη και τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, τα δημόσια και ιδιωτικά συμφέροντα, με στόχο την προστασία και την ανάπτυξη των παράκτιων συστημάτων και πόρων. Αυτή η διαδικασία προορίζεται να βελτιστοποιήσει τις μακροπρόθεσμες επιλογές χρήσης των πόρων καθώς και την αιτιολογημένη και λογική χρήση τους. Λαμβάνει ταυτόχρονα υπόψη την ευθραυστότητα των παράκτιων οικοσυστημάτων και τοπίων, την ποικιλία δραστηριοτήτων και χρήσεων, τις αλληλεπιδράσεις τους, καθώς και τις επιπτώσεις τους τόσο στη θαλάσσια όσο και στην ηπειρωτική επικράτεια